Sztuczne ognie, materiały pirotechniczne widowiskowe, pirotechnika czy też po prostu… fajerwerki. Znane i lubiane na całym świecie od wielu lat. Dzięki swoim efektom wizualnym i dźwiękowym stanowią idealne uzupełnienie wszelkiego rodzaju imprez i uroczystości. Większość z nas nie wyobraża sobie bez nich Sylwestra. Ale gdzie powstały i skąd ich ta niezwykła popularność?
Historia fajerwerków – od czego się zaczęło?
Już dwieście lat przed naszą erą w Chinach, w czasach dynastii Han, zwyczajowo prażone babusy chroniły mieszkańców Chin przed złymi duchami. Pierwsze wzmianki pochodzą z 206 r. p.n.e. Efekt huku, czy też raczej strzału, który wydawał prażony bambus dał początek efektom hukowym, które dzisiaj kojarzymy z fajerwerkami. W późniejszym okresie wszelkiego rodzaju efekty huku, uzyskiwane nie tylko z prażonych babusów ale z mieszaniny i wykorzystywania różnorodnych ogólnie dostępnych naturalnych materiałów, były wykorzystywane przy religijnych obrządkach oraz podczas modlitw o szczęście i pomyślność.
Prawdziwa epoka fajerwerków w takim kształcie, jakie znamy dzisiaj, rozpoczęła się w momencie wynalezienia czarnego prochu w Chinach, w IX wieku n.e. w okresie późnej dynastii Tang (618–907 r.). Wynalazku prawdopodobnie dokonali przypadkowo alchemicy poszukujący eliksiru nieśmiertelności. Według legendy w trakcie poszukiwania eliksiru nieśmiertelności zmieszali oni różne materiały, takie jak siarka, potas, arszenik, a nawet miód. Czarny proch znalazł z czasem główne zastosowanie jako produkt militarny, niemniej dzięki temu wynalazkowi powstały pierwsze fajerwerki z równoczesnym efektem błysku oraz ognia.
Pierwszy pokaz pirotechniczny
Pierwszy pokaz pirotechniczny miał miejsce już w XII wieku, oczywiście w Chinach. W Europie to Włosi rozpoczęli prace nad rozwojem fajerwerków i ich efektów wizualnych i hukowych. Tam około 1379 r., podczas obchodów Zielonych Świąt, dzięki fajerwerkom po raz pierwszy udało się stworzyć podobiznę gołębia, który miał symbolizować Ducha Świętego. Do dzisiaj we Włoszech nadal istotnym elementem tradycji jest wykorzystywanie fajerwerków do uświetniania wielu uroczystości religijnych.
Fajerwerki, wraz ze spopularyzowaniem prochu oraz wynalezieniem kolejnych materiałów i środków pirotechnicznych, rozpowszechniły się na całym świecie, w tym w Polsce. W 1683 r. w Rzeczpospolitej miało miejsce szereg uroczystości fetujących zwycięską bitwę wiedeńską. W Gdańsku kapitan artylerii Ernest Braun przygotował na zlecenie władz miasta fajerwerki na cześć króla Jana III Sobieskiego. Puszczane one były na poświęconej królowi polskiemu specjalnej uroczystości, które masowo odbywały się wówczas w całej Polsce i Europie świętującej pokonanie nawały wojsk tureckich. W Polsce największe pokazy sztucznych ogni miały miejsce podczas świąt państwowych: elekcji, rocznic wielkich bitew lub dla uczczenia zwycięstw. Pokazem fajerwerków trwającym 3 minuty uczczono także ogłoszenie przez Polskę niepodległości w 1918 r.
